De verborgen impact – Babette Porcelijn
Al mijn hele leven schrijf ik boeken en schriftjes vol met inspiratie. Ik heb aantekeningen over honderden boeken gemaakt. In april 2020 greep ik #the100dayproject op Instagram aan, om eens wat met al mijn schrijfsels te gaan doen. Nu post ik daar dagelijks een tekening over mijn mooiste #boekvindsels. Hier mijn dertiende serie vindsels over het boek ‘De verborgen impact’ van Babette Porcelijn.
Dit boek laat mijn wetenschappelijk hart weer harder laat kloppen. Ik hoorde ervan omdat ik meewerk aan een mooi project op Zanzibar rondom sustainability. Het is de eerste keer dat ik ga tekenen over een boek dat ik nog niet eens uit heb. De helderheid waarmee inzichtelijk wordt gemaakt hoe we de aarde het meest vervuilen en uitputten, sprak me meteen aan. Cijfers (onderbouwd en nagerekend door TU Delft), casusbeschrijvingen en duidelijke tips wat je kunt doen om jouw vervuilende impact op de aarde te verminderen.
Draagkracht. Schokkend om met cijfers onderbouwd te zien hoezeer wij de aarde aan het uitputten zijn. Als iedereen zou leven zoals wij hier in Nederland, dan hebben we 4 aardbollen nodig. Een groot deel van deze uitputting valt buiten ons blikveld, vindt plaats op andere plekken in de wereld. Het winnen van grondstoffen, maken van veel van onze producten en het vervoer ervan levert nog 4 x zoveel milieu en klimaatschade elders, als ons gebruik ervan hier. ‘It’s not just polar bears, coral reefs and the rainforest under threat. It is us’ citeert Babette Kaisa Kosonen van Greenpeace. ‘Dit zou verplicht lesmateriaal moeten worden’ schrijft Ruben van der Meer op de kaft, en daar ben ik het enorm mee eens!
Babette pleit voor iets wat ik erg mooi bedacht vind: ‘Het principe van verborgen milieukosten doorberekenen in de prijs van een product heet True Pricing. Overigens hoort daar ook een fair loon bij; sociale kosten.’ Ze legt uit dat we die kosten nu als maatschappij betalen, bijvoorbeeld in de vorm van stormschade, overstromingen of mislukte oogsten. Dat de maatschappij betaalt voor de vervuiling, in plaats van de vervuilende fabriek is eigenlijk een soort subsidie op vervuilende producten, stelt ze. Goed plan lijkt mij, je ziet dan ook veel duidelijker wanneer je iets heel onverstandigs koopt! En de druk op bedrijven om te gaan verduurzamen wordt dan veel groter.
De kern van dit boek gaat over de werkelijke impact van allerlei dingen die je regelmatig doet of koopt. De uitstoot van broeikasgassen in de productieketen wordt meegenomen, het landgebruik en de ontbossing, diverse soorten vervuiling, gebruik van water en plastic vervuiling. Op nummer 1 in de top 10 staan spullen en op nummer 2 vlees. Babette werkt duidelijke cases uit (de laptop bijvoorbeeld, of de spijkerbroek, met cijfers die je regelmatig van je stoel doen vallen. Gelukkig eindigt ze telkens met een overzichtelijk lijstje wat jij kunt doen om jouw impact op de aarde te verkleinen. En hoopgevend: daar zitten vaak inspirerende tips tussen die minder moeilijk zijn dan ik verwacht had.
Dit plaatje over biodiversiteit geeft zo goed weer hoeveel druk wij en ons vee op het ecosysteem van de aarde uitoefenen. Er zijn bijna geen wilde dieren (rode blokjes) meer… Babette beschrijft wat ik me ook wel eens heb afgevraagd: ‘Wat zou het dat een of ander diertje uitsterft, ik kende het niet eens. Maakt dat nou zoveel uit? Maar nu weet ik wel beter. De natuur ondersteunt zo’n beetje alles wat we doen. Neem nu onze eerste levensbehoeftes: voedsel, een stabiel klimaat, schone lucht, schoon water. Allemaal dingen waar we als mens niet zonder kunnen en daar gaan we onzorgvuldig mee om. Het gaat niet om dat ene diertje dat uitsterft, daar komt de natuur wel overheen. Het gaat erom dat we grote gaten slaan in een werkend systeem.’ Ze vergelijkt de natuur met fietsen. Een beetje bijsturen lukt wel, een hobbeltje nemen ook. Maar met de grote gaten die wij slaan, maken we de weg onklaar.
‘The greatest threat to our planet is the belief that someone else will save it’ citeert Babette Robert Swan. Ze beschrijft dan ook drie levels van duurzaamheid om mee aan de slag te gaan. Het eerste level is binnen de draagkracht van de Aarde blijven. Het tweede level is ook opbouwende impact uitoefenen door natuur te beschermen en herstellen. Over het derde level, meer opbouwende dan schadelijke impact, schrijft ze: ‘Level 1 voelt misschien een beetje beknellend, level 2 vriendelijke en goed. Maar level 3, eco-positief, geeft lucht, het inspireert. Het geeft de ruimte om nieuwe ideeën en innovatieve businessmodellen te bedenken. Geld verdienen door de wereld te redden.’ Ze daagt je uit jouw eigen BAM-lijst te maken. Welke betere keuze’s ga je maken (vb tweedehands kopen), welke dingen ga je anders doen (vb vegetarisch eten), welke minder (vb vliegen)? Talloze tips in het boek helpen je daarbij.
Ik was me als sterrenkundige al lange tijd bewust van de kwetsbaarheid van de aarde en onze dampkring in het bijzonder. Maar dit boek heeft me nog weer eens wakker geschud. Het is zo belangrijk dat we allemaal onze verantwoordelijkheid gaan nemen, op zoveel fronten als je maar kan volhouden. Ik wil weer telkens kleine nieuwe stapjes gaan zetten, eraan wennen en het volgende stapje zetten. Geen tijd te verliezen! Elke klein stapje dat 1 persoon zet wordt een enorme impact als miljoenen hem nadoen!
