De zingevers – Nina Polak & Lex Bohlmeijer

Deze podcastserie van de Correspondent bevat negen gesprekken met geestelijk verzorgers. ‘De professionals van de zingeving’ zoals Nina en Lex hen noemen. Ontroerend mooie inkijkjes in een beroep waar ik me als rouwbegeleider verwant mee voel. Als je de podcast opzoekt, lees je: ‘Hoe geef je zin? Hoe bied je troost als er geen antwoorden of oplossingen zijn? Correspondenten Nina Polak en Lex Bohlmeijer gaan in gesprek met zingevers. Geestelijk verzorgers in de ggz, bij de politie, het leger, op straat – overal waar de menselijke ervaring op scherp staat.’ Deze zes tekeningen neem ik je mee in wat ik als de mooiste vindsels in deze serie beschouw. Met stip op één: medemenselijkheid. ‘Simpelweg’ een luisterend oor bieden zodat de ander er met zijn hele verhaal mag zijn, blijkt in alle omstandigheden van groot belang. Oordelen opschorten, onoplosbaarheid verduren. Er zijn en de ander zien.

De ontmoeting

‘De zin van het leven voor mij is dat anderen het met mij willen delen’ zegt Martin Walton, emeritus hoogleraar geestelijke verzorging. Elkaar werkelijk ontmoeten, is iets wat alle sprekers in de podcast belangrijk noemen. ‘In de verbinding komt de zin’, zegt Marc Rietveld, geestelijk verzorger in het UMC Utrecht, ‘Voor een werkelijke ontmoeting is symmetrie in het contact nodig, je bent dan zelf ook aanraakbaar, kwetsbaar’. In zo’n ontmoeting zie je de mens achter de militair, achter de diagnose, achter het dakloos zijn, achter de gevangene, dat voel je in de verschillende afleveringen. Zelf ervaar ik ook dat gesprekken fijn zijn, juist waar je elkaar als het ware opnieuw ontmoet. Als je naar elkaars standpunten vraagt zonder te springen in een aanname, in wat je al van de ander denkt te weten.

Wederzijds leren

‘Op de grens tussen vreemd en vertrouwd kun je het meeste leren’ vond ik een prachtige uitspraak in de podcast met Non van Driel, humanistisch raadgever. ‘Iedereen kijkt met eigen ogen, daarom kun je altijd beiden leren’ sprak Gijs van Eijsden, geestelijk verzorger bij defensie. Imam Sohail El Kouch noemt ‘je persoonlijk ontwikkelen, elke dag je beste ik zijn’ als belangrijk onderdeel van een zinvol leven.

Zowel als sterrenjuf, als in de rol van coach/trainer, ervaar ik dat leren wederzijds is. Hoe nieuwsgieriger je naar de ander en zijn denkwijze bent, hoe aanstekelijker dat werkt. Ook een goed middel tegen polarisatie trouwens, zie een eerder boekvindsel.

Ritueel

In de verschillende podcasts worden mooie uitspraken over de betekenis van rituelen gedaan. ‘Een ritueel is het in ruimte en tijd plaatsen van wat geen woorden heeft’ zegt Gijs van Eijsden. ‘In een ritueel verdwijn je even, oude vertrouwde woorden nemen het over’ stelt   Marc Rietveld. ‘Een ritueel spreekt onze totaliteit aan, we zijn niet alleen een cognitief wezen maar ook een belichaamd wezen’, aldus Martin Walton. Zelf waardeer ik het ongrijpbare van een ritueel steeds meer. Zonder woorden kan er dan toch zo diep van binnen iets in je gebeuren. Jarenlang lieten wij met oud en nieuw een lampion voor Geert op, de kinderen schreven dan boodschappen voor hem op een kaartje en stuurden dat mee.

Liefde > angst

Door de verschillende podcasts heen hoorde ik iets terug wat ik zelf ervaren heb: daar waar liefde is, is geen plaats voor angst. Ik ben vroeger van angstdromen afgekomen door me in de droom naar mijn achtervolgers om te keren en hen liefdevol aan te kijken. ‘Hou van de ander als van jezelf’ zegt Menno ten Brink, rabbijn in een traumacentrum. En daartoe moet je eerst van jezelf leren houden. Door liefdevol te zijn naar aspecten van jezelf die je moeilijk vindt. Myriam Braakhuis, geestelijk verzorger bij het Leger des Heils, benoemt prachtig de paradox, hoe het juist helend is als pijn er mag zijn. Zo ook met mijn angst, toen ik die liefdevol begroette, loste die op. Wanneer we onze eigen angsten en pijn onder ogen zien, kunnen we ook anderen milder benaderen. Je kunt immers geen verbinding met anderen aangaan vanuit angst. Zinvol dus, liefdevol zijn.

De ander laten schitteren

Als astronoom vind ik het ontroerend hoe het brengen van licht in meerdere podcasts als zinvol benoemd wordt. ‘Je verlangen inkleuren’ zegt Remco Graat, geestelijk verzorger in een psychiatrisch instituut. ‘Licht van buiten mee naar binnen brengen in de vorm van verhalen’, dat doet Monique Rietveld, buddhist in een gevangenis.  En Martin Walton, emeritus hoogleraar geestelijke verzorging zegt prachtig: ‘Eerst breng je het verzwegene, verlorene, onopgemerkte in het licht. Vervolgens kun je er een ander licht op werpen. Wellicht is er ergens een lichtend perspectief. De ander laten schitteren, dat is de zin van het leven.’